Bạn trai yêu bạn trăm năm vì nhan sắc thấy bạn mình có những tật xấu như láo ăn, thèo lẻo, giả dối, bạn trai tuy không nói ra nhưng không bằng lòng. người ta nói đời trẻ dại là đời hướng ngoại. Phải nhận chân giá trị mình.
Tôi lại không hồ nghi bạn không đủ ý chí, đủ ý chí để bị ái tình quấn quít như tác giả cuốn Comédie divine bị hình ảnh Béatrice luôn chi phối đầu óc. Nếu biết được tâm lý con người thì nhà giáo dục cứ bình tĩnh và cho đó là tự nhiên. Lẽ dĩ nhiên khi tình yêu hoạt động thì bản năng nghe thiếu thốn nầy hoạt động mạnh.
Tôi thú thật với bạn là không biết tại sao và ra sao? Khi vườn lòng họ hé cửa, nhô lên bao nhiêu hoa cỏ tâm tình mà giống đã gieo đâu tự hồi nào. Ôi! Duyên! Sao thoi én chiều mồng ba. Họ có sự tự đắc vô tội là quý trọng tuổi xuân của mình hơn hết.
Nay họ hớt trọc, rất trọc như một gáo dừa. Hương lúa mới pha mùi rạ ủ cỏ ôi. Nhưng phân vụ hằng ngày không còn làm họ tha thiết nữa.
Đọc các mục trên ta nhận thấy điều nầy rõ rệt là tình cản của bạn trai buổi ấu thời cũng dồi dào nhưng ngã về những hình ảnh, những sự lôi cuốn có tính chất ngũ quan. Về cơ quan sinh dục, tôi đã trình bày theo khoa học trong cuốn Đời Uyên Ương ở chương ba. Hỡi những nhà giáo dục lành nghề hay lo khai thác lòng tự ái của bạn trai mà chuẩn bị cho đời những tay bản lĩnh.
Trong con người bạn trai có hai lực lượng kình chống nhau là lực lượng tinh thần và lự lượng tình cảm. Điều bạn nên để ý trước là họ ít khi quan sát ai lắm. Về các vấn đề trong sách nầy tôi xin bạn đồng ý với tôi.
Tuần lễ sau họ mặc thứ cụt, cụt lắm có thể nói theo kiểu bình dân là chó táp mấy ngày không tới. Bổn phận nhà giáo dục là giúp bạn trai đạt những hy vọng bằng những chuẩn bị thiết thực là học tập, là tu đức, là chất chứa kinh nghiệm. Người lớn cũng nên hướng dẫn bạn trai trước khi họ lập gia đình về đời sống thiêng liêng.
Tội nghiệp biết bao thiếu nữ, tôi muốn nói riêng những nữ sinh, vì dốt tâm lý ái tình của bạn trai, vì non nớt trong sự chọn đá thử vàng nên phải làm mọi cho bao nhiêu nhả trảo của quỹ Sa tăn. Vả lại các cử chỉ, thái độ, lời nói, hành vi của bạn trai nhiều khi cũng là tấm gương phản chiếu con người nội tâm của họ. Cây gõ dù bị kẻ ác bôi trét uế vật thể nào khi cần dùng đem rửa vẫn hữu dụng.
Hai lực lượng nầy ảnh hưởng trèo chéo chằn chịt trong bao nhiêu kiểu cách hướng xã của họ. Tôi nhát gan đến nỗi tôi không thể chào hỏi, ngồi chung với nhiều người mà khỏi mồ hôi rịn ướt trán. Nhưng khi muốn thu hút cặp mắt người đẹp thì họ tỉ mỉ kỹ lưỡng từng nếp áo, nếp quần.
Một thứ tâm tình lay động ráo riết lắm lúc rất cuồng bạo trong tâm hồn bạn trai là tâm tình cảm thấy cô độc. Còn cái tật đi khoe nữa. Lời kẻ khác nói vì thiện ý giúp họ hoàn hảo, họ cho là do các ý muốn khinh rẻ, phá hoại họ, khi viết cho bạn mấy dòng nầy tôi hối tiếc một phần quá tự ái đến đáng ghét của tôi.