Không phải họ có ý thức rõ rệt: sự đòi hỏi cảnh ấm cúng của đôi vợ chồng đâu. Cách chung, bạn trai 16, 17 tuổi nếu ai biết bàn chuyện, biết hướng dẫn họ làm công việc bổ ích, họ tỏ ra có năng lực chú ý nghe, chú ý vâng lời lắm. Rút cuộc tổ chức thanh niên phần nhiều tốn giờ, tốn tiền, tốn quần áo để đi hội bàn phiếm, để rước chào, để trững giỡn.
Mấy câu Gần mực thì đen, gần đ èn thì sáng. Cánh rừng tình cảm của họ bị bóng tối tội lỗi ẩn núp nhiều hơn là ánh sáng của đạo lý, của bổn phận nên người. Họ cũng tưởng tượng hạnh phúc của tình địch cướp giựt của họ để sống gần người tình cũ của họ.
Ai từng lãnh trách vụ huấn luyện tuổi trẻ đều có lần bực trí vì thấy một số bạn trai và một số đông bạn gái không tập trung tinh thần lâu được. Ai làm gì mất lòng họ cà riềng cà tỏi nhắc lại hoài. Họ hiểu lên mặt hơn người thì khỏi mất mặt.
Trước hết đừng so sánh đàn bà với đàn ông về óc trách nhiệm đối với con cái. Có khi sau những giờ bàn tâm sự mà trong đó chia động từ yêu nhau không biết bao lần, họ từ giã nhau bằng nhữõng nụ hôn âu yếm. Rất có thể họ là những người đã từng bán rẽ trái tim, ba chìm bảy nổi trong biển ái, sau cùng những thất bại chua cay do non dại khiến họ tin tưởng sự khôn ngoan của người lớn.
Họ phải tự nuôi sống, phát triển các tài năng tinh thần, rèn luyện nhân cách và chọn một nghề hợp sở năng, sở khiếu của họ. Tôi nói ít kỹ lưỡng chớ không dám nói ngủ rồi dậy dụi dụi mắt, tán dóc một hồi rồi đi ăn sáng luôn, mặc dầu trường hợp nầy không phải xảy ra ở ít bạn trai. lịch sử đầy gương thanh kiếm anh hùng bị sét vì lệ phụ nữ.
Tôi thấy lời phê phán nầy gắt quá. Mà cái gì mạnh thì thu hút, còn cái gì bị thu hút thì yếu. Ngày mai chưa biết ra sao, nói kiểu một bản nhạc Que sera, sera, nhưng bạn trai lạc quan gần như tin mình sẽ đầy thành công.
Điều nầy tôi sẽ nói rõ ở mục sau. Nhưng nói chung mà nói cơ cấu sinh lý của bạn trai được cấu thành bằng những đường gân thớ thịt tự nhiên hiếu động. Bạn gái đích thị là đa số hay khiêu khích trận giặc ái tình mà không biết tự vệ.
Rồi chạy xuống nhà bếp coi còn cơm không, nói, ra chuồng heo coi heo nái ma ní đẻ mấy con, nói. Thứ tình quái thai có thể làm đời bạn lên mốc. Hay thổi lông tìm viết.
Tại lãnh đạm mà quá đơn giản chăng? Cũng không. Có nhiều tâm hồn thú thật với tôi nỗ lực học tập lắm nhưng trí vẫn nghe lâng lâng, hồn cứ trôi lạc vào những mơ mộng, nhất là mộng ái ân. Đó là tôi chưa nói họ có thể trả đũa bạn bằng những phương thế có tính chất võ lực.
Đang bây giờ đây cũng có hằng trăm nghìn đầu óc sâu sắc quán cổ, thông kim có sẵn trong tay tiền bạc, địa vị và thiện chí mà phải co tay với chương trình cải tổ toàn diện, cấp tốc. Nhưng phải khai thác bản năng hướng xã sẵn có trong mình để mình ngày một thành người hợp xã. Có một nguy bệnh của thời đại ta là sự phá hoại lương tâm hay làm sai lệch lương tâm của nhiều bạn trai.